TUI THIENGHLIM NO KHAT SUKPAWRCHENA DINGIN NO CHENVE A TAM TALUO

 — Ramneisang Faiheng

“Phahla hi thil inzat,a man,le Andik hai hrietna bûkna a hmang hlak anih”, mi in phahla a thil a bûk chun a rikzie, a ngirhmun le a man hai siem a awlsamna dinga a bûk hlak anih. Thil iengkim hi Búk kher tul loa a man siema pek suok thei tamtak a uma chuonghaichu ,a bur lien dan dam, a quality izir dam, a thar dan le a hlui dan hai damin thaw hlak anih. Thil po po hi Phahla a buk vawng a tul khernaw lai zingin Mihriem hringnuna ruok hin chu Thatna phahlaa buk sin vawng ani hlak, chu chu Hringnun kalsiem le Thuomhnaw hmangruo le  thil neu neu hai in ang nawna a nih.
Khawvel hi Hmasawnna kawngtin rengin hung hluosip tahin, Tulai khawvel hi Quantity a buoi taloin Qualitya buoi ei nita ti inla hrilfie awlsam tak ati ring a um. Tulai khawvel hi ei hai ena inkhi chun iengkim el hi a harsa in Búkna phahla bùk changlo hrim hringnun a um tanaw ngei ring a um. Chuongang búkna khawvel a cheng ta meu si chun; Mihriem hai hin ei Kalchawi Nun hi ei fimkhur tawknaw niin an lang. Tulai khawvela hin thatna,felna,thiemna,varna etc hai hi Hlawtlingna chang ding khawmin,a tha tak zawng a hung ni pei ta anih. Ei nunpal ram a hin ‘A thawtheitu ‘ zawng ani tanawa “A thiem” zawng an ni ta lem anih. Chuongang chun, a tha lai po po a khawm a tha filawr bik pei hai chun ditsakna,hlawtlingna an chang ani ta lem anih. Chuong ang ani tâk leiin Hriet el chau ni taloin Thiem filawr bik hi neituma Hringnun hi hmanga Kalchawi ding ei ni ti hi Thuhma angin mithiem lem le Ziekmi tak tak hai thaw angin ei la hung zep sa zau anih.
Ei hriltum le hril ding thupuia hai lut tran tum ei tih. “TUI NOKHAT SUK PAWRCHENA DINGIN,TUI NO CHENVE HI A TAM HUN TAWK HLE” ti thumal hi hrilfie khawm  ngailoin A Aw B hrehai ta ding chun a umzie ei man theiin ei hriet phuor ring a um. Ani ngei, a thupui khawm hi suolna neia,mani nina chiengtaka inhrie a,in ngatlawma,insiem that nuomtu ta ding chun Ngaituoa Danglam pui khawm a ni hle ring a um. Ei hril tum tak ei hril chipchir hma in a thupui ei man chieng nawk zuol theina dingin a hnuoia entirna le Tienami pakhat hi hai tiem hmasa phawt ei tih.

      Naupang ruol tamtakin ziek le tiem an inchukna Thiembûk(school) a hin Zirtirtu pakhat chun Naupang kuoma chun a thilthaw ena lungril lo senga a thilthawlai lo enpui dinga Fielna thupek chu siemin ,Lunglekha Phek lien(Black board),Pindan bang zuola tara uma chun,ziekhmawl laiin Sierkawp(Time Table) pakuo hmun chu hai ziek tranin, Pakuo hmunkhat pakuo (Pakuo le Pakhat puntîr Pakuo)

9×1=9
9×2=10
9×3=27
9×4=36
9×5=45
9×6=54
9×7=63
9×8=72
9×9=81
9×10=90

tiin a hai ziek tla zar zar chun,Naupanghai chu;An lo innui tit tet tawl a, a then chawl hman loin,a then chun insuk bengvarin an zirtirtu chu hriliin, a thil zieka andiknaw a umzie chu hrilin Rawl an lo insuo ve thunga,chuonga a thil ziek indiklo an hmua an innuisan chu an zirtirtu chun a hrietin;Rawl ri insuoin, “Hi thil a hmasatak dawta ka ziek hi Ka hriet zingpuma ka ziek suol lui hram anih,”tiin a hai hril tawla,chu chun a hrilnuom thil chu Inchuktirna hun remchang chu laiin,Naupang hai kuoma chun,” Hi hi ani Mihriem hringnun chu, Pakuo hmun a bula inthawk ka ziek suok vawnga, Hmun sawm uma hin,Hmun kuo ka ziek indik vawnga;Hmunkhat chau ka ziek suola,chulaichun ka thawthat le ka ziek indik hai mi hmupek nuom loin,ka zieksuolna chau in hmuin in sapui rak rak ang kha anih,Tulai khawvel hringnun chu.Miin inthil thawthat hai nekin in thil suksuol kha an hmu awlin,in thil suksuol kha hmu an nuom lem hlak anih” tiin inchuklai thatak naupang hai chu a hril ta a,Chuphingchun naupanghai chun to zai relin Inchuklai thatak inchuktir a nuom zie hai hmuiin;an lungril hai an siemthar lem pha ta anih.

Hi  a chunga ei thairâng ta po a hin ei thupui hriltum chu Hril tam ngailoin a fie thawkhat ta hle chu ei ring, Hienganga hring nun fe ani tâk leiin Ke pahni neia A tunga lawn taphawt haiin ei hrietseng dinga pawimaw le tul hmasak suksuolna hi anih. Pathienin mihriem hai hi Suol theilo ding chun ami siem hliek nawh;Sienkhawm suol thawtheina ding lampui a um ruol ruola,Suol pumpel theina ding Lampui ami ruot pek hlak ani.Suksuol theilo dinga siem eini naw lai zingin 5 a inthawka Siemthat,Sukdik theina dinga theina Huoisenna pek ei ni thung.A tlangpuiin eini Mongolian inti hai ve thung hi chu,suksuol hma a sukdik pawimaw zie hrie ngailo ang nunphung nei ei ni ti inla inkhel ring a um nawh.Thil hi ei ditdan le ngaidan hai hi;andik tak pa,Fe thlengpuia thaw hrim hrim ei nia,Mi in ei suksuolna ding hmua;mihril lawk an lo um khawmin ei ngaidan naw kha chu,ei thawtum dan thleng phana khawp ngaidana ei pawm ngai nawh.Chu chu thil pawitak ani lai zingin,thatna pakhat ei nei chu,An hnu siet hma a insir aSukdik vatna chang ei hriet vat hlakna hi anih. Amiruokchu Mihai hnung hnawt hlaktu Hnam,kohran,khawtlanga mi siemtu nisien a hawi hle bawk anih. A ieng iengkhawm nisien Suksuol am,suksuol lo am Bûkna phahla a mi in an mi khaikhin tak tak hma hin;mi hai mi hmu dan hi en in ngai chang hlak ei tiu khai.!

Kawngtin renga in Ei thatna hmu nuomtu hai hin,ei thatna hmu an tuma;an zawng lai zing hin ei Sietna zawngin,ei Sietna a inthawka ei thatna hmutum an ni hlak ti hi ngai dan nei nghet bur el inla ava tha awm deh!. Ei thatna hai hliekhu tu ding hin thil lientham va sukfuk lo a ngai tawpnawa,Kum tamtaka mawi taka inlang,Kum tamtak thiltha lo thaw treu ta,Harsa le thil tamtak châna ei lo hlaw ta hmingthatna kha Pawisa sum tlawmte chunga zuk ringumlo zau chau khawm kha;a hun tawk er awr hle.  Thil reng reng  hi a thatna hrilneka a sietna hrilnuomna le in itthikna khawvela cheng ta hnung hin chu Sietna,Thatnawna,suksuolna hai hin khawvel dengsuok awlsamin,hming an thang zuol nuom hle thung.Chanchin lawmum  Lawm vieu si,Chanchin thalo hriet nuom lema Chanchin lawmum lo hrietna dinga Na kap vara daw hlakna khawvel a hin Suksuol hi thil trium tak anih. Natna tribaium tak hai neka trium nawk zuol chu Felhlelna le felnawna nei hi ani ti hi Van mipui hai niloin Nang le kei hi ani a hrie dinga pawimaw hai chu ti hi chieng tak le felfai taka ei hriet hi a pawimaw hle anih.  Mani in pawi ei ti lo le suol dinga ei ringlo,beiseilo hai hi Mi ngaia suol ani hlak ti kha;i lungril phek chunga ziek ngei rawh.

Tui thienghlim dawn dinga Dawnno pakhata in tling lieua sungkhawla um a chun Thilhring a thla le ke hai par dâra alo vungluta alo in leng dier dier chun Tuikhawmin an dawn ta ngainawa,a thil hrng chau kha pei hlaw lem loin a No sunga Um po Tui le Thilhring hai khan pei hawn an hlaw ta lem hlak anih. Inhma a tamtak ilo sukthat,thawthat ta hai kha hliekhu tu dingin vawikhat thil suksuol kha a hun tawkin,tukhawmin i suksuolna chau peiin i thawthatna hai leiin ditsaknaw tawp an che.5 Lekha thiema Varna insangtak nei mi nila khawm,Police a Case thalo neia,Hming chuong kuou ilo ni chun Mihaiin Sin inzaum le Thu neina insang pe ngainaw ni hai che ti  kha i inkuomhai hriet ding niloin Nang i hriet dinga tha le pawimaw chu anih. I chengna insung le inthuom le inbel dan haiin mi haiin hung inkhiin i chunga thutawp relnaw nihaia, i hun hmatienga ila pawimaw ding zie le I that ding zie hai miin ngaituoin inkhiin,bûkna phahla a buk nawni hai chea,i hun liemta le lo hmang ta a haia inthawk mihaiin an inkhi ding che anih. Kumsawm sunga i hmakhuo ding chu Kum 5 i hmang liemta khan a hril anih.Kum 5 liemta kha i hmang tha hle chun  i hmabak chun Khaweng vartak inhmu tirtu che ning ata,I hmang suol ruk chun i fena tieng tieng Mazu mankhawng hêl tum ang ni ngei itih.

 Chuong ang chu hringnun fe dan ani leiin Nang le kei hin Ei hringnuna ei chîk ding le Bawkan ei tum ding um sun chu hming siet theina le suksuol theina hi anih. Suol theina um chu  Tlanhmasan kha  invengna thatak anih. Tui thienghlim nokhatsuk pawrchena ding chun tui far khat khawm a hun tawk hle anih ti hi hre zing ei tiu.

Previous
Next Post

No comments:

Thanks for your comment.