MYANMAR RAMA THILMAK THLENG MYANMAR (BURMA) HISTORY A DAI VE TAWH LO TUR TE CHU..


MYANMAR RAMA THILMAK THLENG MYANMAR (BURMA) HISTORY A DAI VE TAWH LO TUR TE CHU..

SPECIAL POST

★Opeey-a Khiangte
__________________________________________

Khawvelah hian Thilmak a tam hle a, a la thleng mek zel a nih hi. Thilmak kan tihah hian chhiatna thlen thei chi leh chhiatna thlen lem lo hi a awm hrang a. Tuna ka rawn ziah hi chuan chhiatna lam a hawi thung ang.

★1) Chindwin River Turns Black Suddenly : Hmun thenkhatah Lui tui a sen thut a. Australia leh Africa-ah pawh Dil tui Pink color a awm bawk. Mahse, tun tum chu Black water lam a ni ve leh tlat ta mai! Ni 22 August khan, Khanti City depa Chindwin Lui chu a lo dum thut a, mipui an chiai phah nasa hle niin an sawi. A hma zawng kha chuan lui tui pangngai angin a awm a, zing dar 6 atangin a dum ta thut a, tui chuan rim danglam erawh a nei lem lo.

Mahse, mipuiin makti takin an thlir ta thup mai a ni. Kha Lui tui kha 'Khanti' mipuite tui tlan ber a ni a, tunah erawh an in ngam tawh lo a, inbual nan pawh an hlau tawh. Chutiang a nih avang chuan, an in bulhnaia Tuichhunchhuaha tui an ring ta fur niin Khanti khuaa cheng pakhat Ko Aung San Myint chuan a sawi.

Mahse, Tuichhunchhuah ringawt chuan an mamawh a phuhru thei si lo a, tam takin an hmang ta tho a. Chindwin Lui tui an endikna atanga an hmuhchhuah chu, tuiah Metal hlauhawm Poison a awm tam hle mai a, in chi pawh ni lo kha mi tam takin an lo in tawh niin" U Phone Kyaw Sein (Divisional Manager of the Department of Water Resource and Waterway Conservation of Sagaing Division) chuan media a hrilh.

Luia inbual thenkhatin an taksa a thak vak thin thu an sawi a. Chutianga Lui tui dum nguk mai chu tun hmain an la hmu ngai lo a, a vawi khat thlenna a nih an ring a. Engvanga lo dum ngawt nge a nih tih pawh chu finfiah theih a la ni rih lo. Metal chauh lo pawh, Oil a leak tel a ni ang han ti dawn se, tuiah chuan oil a awm hauh si lo. Metal vanga Lui zau leh lian lutuk dum nguk mai chu thil rapthlak tak zawng a ni.
★★★

★2) 477 Pagodas Damaged Nationwide : Lirnghing vangin, ni 26 August khan, Myanmar ram puma Buddhist-ho pathian biakna hmun, Pagoda 477 lai a chhia a ni. An notification atanga a lan danin, Bagan Culture Heritage Zone-ah Pagoda chhia 397 a awm a; Salay/ Sarlel Region-ah Pagoda chhia 35 a awm a; Pakhan Nge-ah Pagoda chhia 27 a awm a; Sagaing-ah 13; Myauk Oo Region-ah 5 a chhe bawk a ni.

Pagoda 477 chu a tlem lo khawp mai! Chutianga an pathian biakna in chhe ta chur chur mai chu engvang nge ni ta ang?
★★★

★3) Myanmar village buried by mud flow : Myanmar ramchhung chhak lama Kalaymyo Township-a awm Tuikhin Zang khua chu, August  ni 28, 2015 khan, Chirh Tuilian (Mud flow) nasa takin a chim pil vek mai a ni.

Nazarene pastor-in report a pek dan chu:
"Tuikhin Zang khua chu in 180 awmna a ni a, an khawchhungah Chirh nasa takin a rawn luanglut tih inhriattir a nih rualin mi tam zawk an insaseng hman a.

In 180 awmah in 4 chauh Chirh chuan a chhilh lo. Tin, rapthlak tak awm ta chu, khawchhung mi 20 lai an bo hlen bawk." chirh chu engtia lo lian vak nge ni ang tih chu mipui atanga zawhna lian ber a ni a, hrilhfiahna tha tawk erawh hriat a awm si lo.

Chhak lam atanga lo luang chuan Tuikhin khua a paltlang a, thui fe chu a zuk luang thla zel niin an sawi. Chuti taka Chirh tuiril tam chu khawiah nge/engtin nge a insiam tih hi a ni! Ruahsur bur bur kha Tlang-a leikhi karah luanglutin, leichhung hnip a zuk chiah tui ang a, chu chu a lo luangchhuak vak a ni thei ang em?
★★★

★4) Myanmar flood : Nikuma Myanmar ram tuilian rapthlak tak, khawvel pawhina a manganpui hial khan, mi maktaduai zenzawn a nghawng a. A chhan ber chu, tuilian thlenna zone kha Myanmar rama Buh chinna hmunpui a nih vang a ni.

monsoon ruah nasa mangkheng, chawlhkartel sur khan tuilian namen lo tak a siam a. Mi 100 chuangin nunna an chan a, mi maktaduai laiin chenna an chhuahsan phah bawk.

Buh hmun 1.2 million acres (486,000 hectares) aia zau mah chu Tuilianin a chim a. 430,000 acres aia zau a tichhe bawk a ni. Myanmar ram saw state 7 leh Region 7-ah then a ni a. Region 4 phei chu disaster zones-ah puan nghal a ni.

Chutih rual chuan, Rakhine state thlang lam phei chu cyclone-in a nuai vak bawk a ni. Hemi tuma tuilian anga rapthlak hi, Myanmar History chhui kir pawhin, tun hma atangin a la awm ngai reng reng lo a. An puithiam thenkhat leh upaho chuan Chhiatna rapthlak berah an chhal hial a ni.

Mak em em chu, Kanan khua leh Khampat khuaa Tuilian thlen atanga a hnu fe pawh khan, an Tuichhunchhuah pawh a Nu tlat tho. In tlak loha a nut nguih avangin, Tui an sem hial a ni. Chutia rei fe hnu pawha tuichhunchhuah tui thlenga nu ta reng mai chu, a leilung chhungril chet reng vang em ni ta ang?

★★★


★5) Cyclone Nargis : Hemi chanchin hi thlurbing deuh teh ang u............ 

 CYCLONE NARGIS in MYANMAR
(Myanmar Chhiatna Rapthlak)

Cyclone Nargis hi Khawchhak zawnga hmun hniam lama tleh thin, tropical cyclone na em em mai a ni a. Chu chuan Myanmar a nuai vak a, Myanmar History-a Chhiatna rapthlak ber record a tling ta hial a ni. Cyclone hian Myanmar chu Friday, 2 May 2008-ah a nuai a, 40 kilometre vela sang thleng a invawrh chho tup tup a, chu chuan mihring bit em emna lai Irrawaddy delta a hrut chiam a, chhiatna namen lo a thlen a, a lo berah, mi 138,000 vel an thi hial awm e. 

Irrawady delta chu Irrawady Region-a awm a ni a, he region-a khawpui ber (capital) chu Pathein a ni. Region zau zawng Area chu 35,031.8 km2 (13,525.9 sq mi) niin, Tun hnai 2014 census khan  Mihring pawh 6,175,123 lai an awm. hnam hrang hrang; Bamar, Rakhine, Indians, Kayin te an awm a, Buddhism, Christianity, Islam te chu Sakhaw langsar zualte a ni. 

Labutta Township huamchhung ringawtah pawh mi 80,000 vel thiin an report a, Bogale-ah chuan 10,000 aia tam an thi a ni. Mi 55,000 vel chu chin hriat lohvin an bo a, midang tam tak town hranah thiin an chhar zel bawk a. 

Myanmar sawrkar erawh chuan thi zat a report-ah a tarlang tha duh lo a, mitthi 138,000 an tlin hnu phei kha chuan, political lam a buaina a thlen loh nan, report awm chhunzawmte chu a thaibo ta hmiah hmiah mai a ni. 

Chhawmdawlna leh tanpuina ilo han sem chu a hnai lo hle niin sawi a ni bawk. He chhiatnaa Thil chhe zat chu Kyat 62,988,000,000 (US $ 10 billion) hu lai a ni a. tichuan, helai Basin-a cyclone tleh rapthlak ber record a ni ta hial a ni.

"Nargis" tih hi Urdu thu mal a ni a, a awmzia chu "daffodil" a ni a; he word lo intanna chu Persian thu mal Nargess tih atangin a ni a, a awmzia pawh thuhmun a ni. Heti ang Nargis thlipui hi kum 2008 khan North Indian Ocean cyclone season laiin, ni 27 April-ah Bay of Bengal laili velah a lo tleh chiam tawh a. 

A tir chuan, Hmarthlang hawiin muangchangin a phei a, boruak awm dan lo danglam tak avangin, a tleh na ta vak mai a ni. ni 29 April ah Nargis chu a lo na ta thut a, 165 km/h (105 mph) laia chakin ni 2 May khan a tleh ta a. hei hi IMD observations thlir dan a ni; JTWC chuan he peak winds hi 217 km/h (135 mph) vel niin a sawi. 

cyclone chuan Ayeyarwady vel a hrut phei a, Yangon(Rangoon) bul vel a thlen hnuin, a zia leh ta deuh a. Nargis hi North Indian Ocean Basin-ah chuan Cyclone tih a ni a, cyclone chi hrang hranga a hlauhawm ber dawttu a ni.

Report atanga a lan danin, India Thuneitute chuan Cyclone Nargis in a nuai dawn che u, darkar 48 chhungin a rawn thleng ang tiin Myanmar an lo hrilh daih tawh nghe nghe. 

Mahse, Myanmar sawrkar chuan a bengkhawn duh tlat lo.Thlipui tuartute chhawmdawl hna (Relief efforts) pawh a muang hle a, Myanmar Sawrkarin khawvel puihna (international aid) a dan tlat vang a ni. US President George W. Bush chuan, "Khawvelin Myanmar Sipai sawrkar a dem tak meuh meuh a ni" tiin a sawichhuak hial a nih kha. 

Tlai khaw hnuah, India-in nasa taka a ngen tak avangin, Myanmar sawrkar chuan tanpuina chu a dawng duh ta chauh a, cyclone tleh atanga ni 10 hnuah a pawm chauh a ni. 

Impact
United Nations chuan, Cyclone khan mihring maktaduai 1.50 vel a nghawng a ni a ti a, mi 53,836 vel chin hriat lohvin an bo a, 84,537 chu thia chhar an ni a ti.
NGO tam tak chuan a tawp (final estimated) an nei a, mihring 100,000 aia tam an thi an ti thung. 

Kum 1970-a Bhola cyclone atang tawh khan Nargis hi cyclone rapthlakah chhiar tel a lo ni tawh hrim hrim a, chutah pawh chuan mi 500,000 vel an thi. Tanpuitu pawl thenkhat chuan cyclone-in a tihhlum leh a hnua natna leh ei tur tlachham vang neuh neuhva thi hi 300,000 vel an tlin an ring.Myanmar Sawrkarin a ngaihsak duh vak loh avangin, thi zat hi hriat chian theih a ni ta lo va, thenkhat phei chuan mi Maktaduai khat lai thi turah an ngai hial a ni. 

Hei a dik a nih phei chuan, khawvel Cyclone rapthlak ber 3-na a ni hial dawn tihna a ni a, Yellow River floods of 1887 leh  1931 of China tih lovah phei chuan a rapthlak ber dawn a ni. final death toll an siamah Nargis vang hian a lo berah mi 146,000 thi an tlin hmel ta tlat mai le! Report-ah mi 90,000 an thi a, 56,000 lai chin hriat lohvin an bo bawk a ni. 

He chhiatna thleng vanga nghawng awm 
Foreign aid worker-te chhut danin, Mihring maktaduai 2-3 velin In an nei lo va, Myanmar's history-a chhiatna rapthlak ber record a ni. Report-a a lan danin, Irrawaddy Delta area-a building 95% chu a chhe vek a. 

Ministry of Religious Affairs pawhin, Ayeyarwady Division-ah Temple 1,163 a chhia a, Yangon Division-ah 284 a chhe bawk niin a sawi. an report a inanglo thluah mai a, mahni rinthu thua chhut an ni ve hlawm bawk a ni. Report hrang hrang en hian, a tlem berah, mihring 300,000 chu an thih hmel a ni. 

Thlipui lo thlen hma minute tlem la awmah, Thlipui lo thawk tur chhum invial hlup hlup, sen phut mai chu hla tak atangin an lo hmu thei a. 

Mahse, thlipui tleh tur tih hre lovin, zanin tlai kawl en dan leh chhum awm dan chu a va mawi ve aw tiin an lo sawi ve mai mai hlawm a. chumi atanga rei lo teah, Thlipui a lo thleng chhunzawm nghal chu a ni chawpchilh ve ta nghal a. Thli hi a na hle a, in a nuai chim nghal phawk phawk a, mipui chiaiin an tlan darh ta sung sung a. 

Khua a thim tak khup avangin Aimitthlawn ang deuh thaw a ni a, khawilam nge kawng? khawilai nge hmun him tih a hmuh theih bawk si lo va, an rinthu tlan darh ta sup sup mai a ni. 

Thli a nat em avangin, mihring tan pawh kal a harsa hle a, tam tak chu thliin a len bo ngei ang! Thli tleh rual hian Tuifawn a na hle a, luipui kam leh luipui hnai deuhva awmte chu tuiin a la bo nasa hle a ni. 

Chutih ruala thil rapthlak ta ber mai chu, thlipuiin tuifawn Tsunami na tak a siam mai bakah, Tiau (sand) a tlehpui a, khawpui chu tiauvin a vur ta chum chum a. Chutia zan khuaa a vur leh chhilh tak rengah chuan, Khawpui chu Tiauvin a chhilh ta vek mai a, han haichhuah leh ngaihna pawh a awm ta lo. 

Tunah hian, khawpui Tiauvina a chhilh tak chungah chuan khua an din leh ta a ni. Burma rama Mi tam zawk rin dan leh chhut dan chuan, District khat bial chu Tiauvin a chhilh vek a. 

District pakhat leihnuaia an bo tak vek chuan, mihring thi an tam dan tur chu a hriat nghal mai awm e. chuti a nih chuan, A chunga kan sawi tak, mi 300,000 vel thi tura kan ngaih kha, a aiin an tam leh zawk ngei dawn a nih hmel! 

Khua an din leh a, va awm hmasate khan, Tlai ni tlak dawn apiangin mangang, na tuar authawm leh rapawm tak tak ri chuah chuah an hre thin a. Chu thil mak tak chu hlauvin thenkhat an kirleh hlawm nghe nghe. kei chuan Mitthi thlarau vakvaiho (Earthbound spirit) ni ngeiin ka ring. 

Chhiatna thlen atanga chawlhkar khat hnu daihah chhawmdawlna pek an ni a. Kar hnih hnuah, tanpui ngai zinga 25 percent chauh tanpui an ni. 

UN Human Settlements Programme (UN-HABITAT) chuan, chhungkaw 209,000 laiin in an sa tha a, Chhawmdawl leh siamthat hna atana daih thei tur awm Myanmar sawrkar hnenah US $ maktaduai 150 request a ni naa, US $ maktaduai 50 chauh dawn a ni thung. Myanmar History-a Thilthleng rapthlak ber a ni hial mai awm e.....(Opeey-a Khiangte)

★★★




Previous
Next Post

No comments:

Thanks for your comment.