MIN VEI VE RAWH


                                                                                                 Ziaktu: C.Lalthazuala
              Columnist, www.tleirawl.in

1. Thal favang lenkawl eng rii riai hnuaiah,
    Chul mai lo se vanglai nun ngaihlai mi u;
    Min vei ve la duhte’n ka chawi na’ng che,
    I thaikawi thu tin Di mai zawng a tawk lo.

 Eng dang reng reng hian lunglai a luah mawlh lo,
 Nang ngai reng reng hian zan mu ka chhing thei lo;
 Tu dang ngai lo te’n leng dun i la ka di lenmawi,
 Kumtluang runlum nuthai chang ngei ang che aw.

 A chang khatna leh a thunawn ri ngawt pawh hian thinlung chhung ril ber thlengin a luh khung nghal ngaih mai a ni lawm ni? “He hla min vei ve rawh” tih hi 80’s chho vela lengzem hla chhuak ho zingah chuan mite rilru a bu khuar nghet ber pawl a ni awm e. All India Radio Station atanga rawn sa lar hmasa bertu leh a phuahtu ni bawk, Pi Lalneihthangi’n Radio kaltlanga a rawn vawrh lar hnuah a ma Audio Album “Minvei ve rawh” tih album chuan he lengzem ngaihno bei leh mawi dangdai zet mai hi a rawn tilar leh zual a. Lalneihthangi te hun lai a\anga Radio artiste lar ber pawl ni ve tawh, Peter C.Lalrinmawia’n kalphung danglam hretin a rawn thlawh zui ve leh bawk nen, kum 1986-1990 thleng khan he hla, “Min vei ve rawh” tih baka hla lar hi khatih hunlai vel a lengzem hla chhuak ho zingah khan a awm bik chuang lovang.

 Kum 1980 chawhma lam te kha chuan All India Radio Programme hi Mizo mipui tam berin zaithiam zai kan ngaihthlakna ber a ni a. Radio artiste-te pawh an larin ngaihsan an hlawh thei hle a ni. “Min vei ve rawh” tih hla \ha zet mai phuahtu, Lalneihthangi pawh hi hla phuahlam aimahin a zai lam zawk hi Zoram dung leh vanga mite hriat a hlawhna hmasa a ni zawk a, a hunlai chuan lar tak a ni. A pianphung hrim hrim pawh hi mipa mit la tak, ngaihno bei tak leh pianthiam tak a lo ni ve leh zel nen, a hawiher zau tawk lek turin Lady Keane College, Shillong khawpui ah te a lo zuk kai ve bawk nen, mipui hma a an han in theh \hil vel pawh a awm tawk vel a hriat mai bakah khawhawi tizau tawk turin chu’ng hun lai khawvel zau zawk thlir phakna tukverh a dak pha chin a ni tlat.

 Kum 30 vel zet tawp-in-tai nei lova lar mar reng, a phuahtu lah a hun lai na na na chuan Radio artiste lar ber te zing a mi, Lalneihthangi’n Radio kaltlang a a rawn thlawh lar atanga vawiin ni thlenga la lar reng, Mizoram dung leh vanga mite hriat hlawh leh a bik takin Mizo \halaite rilrua tla na em em reng thei hla phuahchhuah theih hi thil awlai tak chu a ni hauh lovang le...!

 Pi Lalneihthangi te vanglai hian cable TV chu sawiloh, Aizawl Doordharshan Kendra pawh hi a rim -a-ra pawh Mizo mipuiten an la hre lova. Hetiang tak hian Aizawl khawpui leh Zoram dung leh vang hi an ngaihtuah pha bawk hek lo. Zaithiam ho in phochhuahna ber leh an mahni promote tu tha ber chu All India Radio, Aizawl Station hi a ni deuh ber mai. Radio artiste te pawhin hla an ulukin, hla khung tur meuh chu an duh ulukin a zawn pawh an zawng nasa in an dap nasa thei hle thin niin an sawi.

 |um khat chu Pi Lalneihthangi  hi All India Radio, Aizawl atanga hla thun belh leh na tur ‘contract’ an rawn pek leh tak siah chuan  a ni pawhin tihhlawhtlin ngei a tum a, amaherawhchu, a duh thusam ang tak hla a hmu kim thei silo. Amah lah hla \ha leh \halo leh a thluk mawi leh mawilo thliar hrang thei tur khawp a lo nive bawk si. Vawikhat ‘contract’-ah hian hla 4 tal record a lo ngai bawk nen, Lalneihthangi chu a buai ru hle mai a. Chu’ng hun lai vel a guiterist lar tak, Rohmingthanga (Ro-a ti a an koh thin), a chipui, nu\a ang mai a a lo en \hin leh Zo-rimawi lipui a a thurualpui ni mek bawk chu a va be rawn ta a. He guiterist ropui, Ro-a hian a thluk mawi tak a lo nei sa reng mai a. Chu hla thluk mawi tak maiah cghuan Lalneihthangi hla thu ngaihno bei zet mai chu an han tuahrem ta. He hla ropui zet mai hi a lo piang chhuak ta a ni.

 Henglai hian P&E Deptt.-a a thawhpui, nula hmeltha zet mai, G.Than\huami a  neih thu Pi Neihthangi hian sawi langin, Ro-a hian hmel\ha a ti thei hle a ni awm e. Pi Neihthangi’n Ro-a hla thluk neihsa a a thu a bel dawn lai vel takin, ‘engtianghawi zawngin nge ka phuah dawn le aw’ tiin a \awng chhuak ta a ni awm e. Chutih laitak chuan a bula lo thu ve reng Ro-a chuan fiamthu titakin, “i thiannu beh chhan khan phuah mai la maw le” a lo ti zauhva. Tichuan, Pi Neihthangi hian a thian nu G.Than\huami behchhanin Ro-a tan a phuah sak ta ni.

 Pi Lalneihthangi hian a thianpa Ro-a leh a thiannu leh a thawhpui ni bawk, G.Than\huami chu in ngaihzawnna hran pa an neih loh thu sawiin, “G.Thanthuami chu nula hmel tha tak anih avangin mipa tam tak mit fukna a ni ve hrim hrim a, U Ro-a pawh hian a hunlai a tlangval dang ang bawk in hmeltha a ti a ni ve mai a, kan hla phuah dunlai boruak nen a lo rem chang em mai a.U Ro-a, ka thiannu G.Thanthuami hmeltha lo ti ve em em tu tan lah huatthu a lak chi a ni lova, tuma pawi ka sawi ka ring lo,”  a ti nghe nghe.
 Pi Lalneihthangi’n Aizawl Radio Station-a a hla thun reng reng in guiterist, Rohmingthanga hian a tawiawm zel thin a. Radio kaltlanga Zoram dung leh vang dengchhuak hla a neih ho reng reng ah khan Ro-a hian a puibawm ziah a ni.

 He hla mawi danglam zet mai thluk siam tu, guiterist Rohmingthanga hi Aizawl Chaltlang venga pianga seilian a ni a. A naupan lai leh C.Lalrinmawia of Di chambawihpui te nen an inkawm nasa thei hle \hin. High School an kal lai vel te phei chuan school ban veleh \ing\ang ak chhuakin, chutih hunlaia hmun fal leh reh reih rawih, Chaltlang veng hmar lama ‘Di hmun zawl’ an tih mai, tuna Tourist Lodge awmna laiah te khian zai tur ringawtin an va kal ho thin a. Chutih hunlaia Sap zaithiam lar, Neil Diamond leh Tom Jones-a hlate an sa nasain an zir nasa hle thin a ni.

 Perhkhuang han ham\e lamah talent a neih \hat em avangin a tleirawl chhuah phat a\angin Lammuala puipunna hmunah vawi duai lo a inlan a, kar lovah Aizawl khawpuia guitarist larber pawl rawn ni chhovin, chu’ng hunlaia zaithiam hmingthang leh Zawlkhawpui \halaite beng titlaitu Jeremy Zobiakvela (JB-a) te nen khang hunlaia rock group lar ber Crimson Dust chu an rawn din chho va. Hetih hunlai hian Rohmingthanga hian “Best Guiterist” lawmman a dawng nghe nghe. Kum 1981-ah Mumbai (chutih laia Bombay) lam a\angin guiterist ropui, James B.Ralte chuan Mizoram a rawn chuang chhuak ve ta bawk a, ani hi Mood Indigo, Bombay IIT Campus-a India ram pum huap \ing\ang inperhsiakna ah pakhatna lawmman dawng pha ngat a ni a. Vai ram khawpui changkang taka Vai mi\ha leh changkang ho zinga seilian a nih avangin a khawhawi a zauh mai bakah guiter perh dan phung dangdai leh changkang zawk Zoramah rawn hawpuiin  80’s chhovela Zo rimawi kalphung thlak thleng hlawktu leh revolution siamtu ang hiala sawitu leh ngai tlat tute pawh an awm zu nia.

 James B.Ralte Mizoram rawn chuang chhuak chu Rohmingthanga nen chuan an inkawp ta thuai a, Zo rimawi chanchina bung pawimawh tak luah tlat tawh tur rock group ropui “The Rock Wizzard” chu an lo din chhuak ta a ni. India ram pum huap college zirlaite intihsiakna “Mood Indigo”, IIT Campus, Bombay khawpuia neih a nih tuma Best Lead Guiterist lawmman la thei ngat leh chutih hunlaia Mizorama \ing\ang perh thiam bera an lo neih ve mek te han inkawp chho chu an huhang a na hle ngei ang. Khuangpu atan chutih hunlaia Mizo mipa zaithiam ber pawh, Peter C.Lalrinmawia an han hmang zui a. Tin, hla phuah thiam hmingthang leh musician ni ve bawk, Valzote perh khuang ri thum perhtuah a rawn tel ve leh bawk nen, Rock Wizzard member tinte huhangin belh khawm chuan Zawlkhawpuimai bakah a hunlai na na na chuan Zoram dung leh vanghi a nghawr nghing nasa teh asin.

 Chutiang taka naupan tet atang renga rimawi luh chhilh tawh a lo nih avang leh rilru leh beng finna, mipui chung lam a hmang tang kai thei tur khawp a guitar a chul nasat avangte leh Sap hla chi hrang hrang a ngaihthlak tam em avang te pawh a ni ang e,  hla thluk mawi tak tak, khawvel tawp hma chu Zofate’n mawi kan tih  chhunzawm chhoh reng tur a siam thiam bikin a ngaihtuah chhuak thei bik tlat mai. Tuna  kan khel lai mek “ Min vei ve rawh” hla mai bakah Saitual paril, Pu Englandthanga hla “Len lai a ruallo hi a pawi ber mai” tih hla hmingthang zet mai te pawh kha Ro-a thluk siam tho hi a ni a sin. Tin, Rebecca Saimawii hla hit berte zing a mi tuun hnai Zomuanpuii’n a rawn thar thawh ve leh tak “Do ral lian” tih pawh kha Ro-a thluk siam mai pawh ni lovin a thu a thu pawh a ma ziak ve ngat ani ve nghe nghe.

 Zo rimawi khawvelah hian Lalneihthangi leh Rohmingthanga (Ro-a) te hi an inkawp chawt a ni ber mai a. Ro-a ten Jeremy Zobiakvela te nen a Crimson Dust an tih ho laite kha chung hun laia sap nula zai thiam lar tak , Olivia NewtonJohns hlate sain , Pi.Lalneihthangi hian an Concert a lo puibawm thin a. Tin, Crimson Dust hua James Ralte te leh Ro-a te’n “Rock Wizzard” an han din leh hu te pawh khan Tnya Tacker hlate sain Rock Wizzard-te Concert na hmun hrang hrangah a lo tawiawm thin bawk a ni. Lalneihthangi leh Ro-a te hian an rimawi duhzawng leh an music style hrim hrim an inhriatsak tawn hle tih hi an hla siam dan han zir chian deuh hian a hriat hle mai, ti ila kan sawi sual lovang chu maw...?

 Pipute hunlai atang tawh khan hlaphuah mite hian nulat tlangvalna lam thil an phuah a nih chuan nula leh tlangval sawina hi hlathu hman bik (poetical word) Mizoten kan neihsa chu an hmang tlangpui thin a. “Min vei ve rawh” tih hla chang tawp ber khar nana Lalneihthangi’n poetical word hmang lova, he hla a phuah chhan G.Thanthuami hming phel “Thuampui” tih a ngial a ngana a zep tel lui tlat mai te hian a timawi dangdai sauh a ni ber e. “Thuampui” tih thumal telna Mizo Lengzem hla dang hi a van hmel viau mai. “Thuampui” tih a zep tel ngam hian Pi Neihthangi huaisenzia pawh a pho lang viau bawk awm e.

 “Min vei ve rawh” tih hla hi changthum a ni a, kan tarlan tak ang khan a chang thumna leh a chang tawp kharna ni bawk, tlar tawp ber ah tak hian ha hla mawi tak mai phuah chhan nula hmeltha G.Thanthuami hming phel “Thuampui” tih chu thiam taka zeh tel zauh a ni a. Hei tak hi he hla ti ‘sial’ tu leh eng emaw ti taka rilrua chamtir tlattu a ni bawk. All India Radio, Aizawl Station-a he hla an record lai pawh hian guiterist Rohmingthanga hian a puibawm bawk.

 He hla hi Dt.23.2.1985 khan Lalneihthangi hian Radio-ah a record a. Hetih hunlaia Radio Station a Recording Studio hi a la changtlun tawk loh em avangin a remna rimawi pawh a mawl tleng tlawng khawp mai, Acoustic/Hollow guiter pahnih khata lo rem tawp mai kha a ni a. Amaherawhchu, guiterist ropui tak kaihhruaina hnuaia rimawi lo rem a nih avangin Radio atanga an tihchhuah lo ngaihthlak fuh zauh a awm chang pawh hian a ngaihnawmin beng a fah thei hle. Chu a chhapah lung a tileng ru thin khawp mai. Radio programme hian a hranpa taka thlarau ken hi a nei ve reng bawk nen.

 He hla mawi dangdai zet mai, hla anga puitlin anih theihna tura a pawimawh ber, hla thu mawi leh rilru hneh phuah chhuaktu Lalneihthangi hi Leitlangpui lam chhul chhuak a ni a, 20th June 19?? khan Lunglei khawpuia venghlun leh upa tak Chanmary vengah a lo piang a, tleirawl nun a han hmangchho tan a, Shillong khawpui lamah chhukthla in Lady Keane College-ah PUC (tunlaia pawl 12) a zu zir a. PUC a zirlai hian Sawrkar hnaah lutin P&E Deptt.-ah tun thlengin a thawk chho ta a ni. Sawrkara a luh hnu lawkah pasal neiin, fanu pali an nei hman a. Vanduai thlak takin a pasal hian a boralsan tawh a ni. Tunah hian a fanu naupang ber pawhin High School a rap tawh a, tupa pakhat a nei tawh bawk. Aizawl, Chaltlang venglaiah tu mawng beng tawhin chhungkuain an khawsa mek a ni.

 “Hmun fianrial reih rawih, hmun thengthaw nuam taka rilru thlamuang taka Pathian thilsiam mawi tak tak, khawvel timawitu thlir kual vel reng chunga, mahni rilru kawm melh melh hi ka nuam tih zawng tak a ni,” tih sawi chhuak in, “Nature hian min ti hlim a, min ti lungleng bawk,” tih thu awmze nei tak a sawi tel bawk. Mizo hmeichhiate zinga hlaphuah lamah na na na chuan talent dawng tha ber pawl chuan Aizawl leh Lunglei khawpui angah te chuan thla engte pawh a mawi tur angin a mawi tur angin a mawi zo tawh lo niin a sawi a. “Khawpui ti engtu kawlphetha hmanga eng de thet thut mai te chuan thla bial zan leh arkaiden zante pawh awmze neilo leh hmuhnawm miah lovin a siam ta a ni,” tiin a ngaihdan a sawi chhuak bawk.

 Kum 1988 daih tawh khan Pi Lalneihthangi hian “Min vei ve rawh” tih hla hi album hmingah hmangin Lengzem audio album hlawhtling tak a lo tichhuak tawh a. Tin, Pi Lalneihthangi audio album tihchhuah kum 1988 velah te hi chuan Mizorama recording studio, heng hunlaia awmchhun, recording studio hmasaber ni bawk pawhin hma a sawn chakin, hmanraw tha leh changkang zawk an la lut nasa tawh a. Hei tak hi Pi Lalneihthangi tan ngei pawh vanneihthlak tak a ni awm e.

 Kum 1988 daih tawh, hmanrua an hman changkan chhoh tan vel lai chu Zo rimawi chanchinah pawh thil chhinchhiah tlak a ni ve reng bawk awm e. Chuvang tak chuan Pi Neihthangi audio album “Min vei ve rawh” tih pawh kha tunhnua han ngaihthlak nawn leh thin pawh hian sound mixing emaw, a recording quality hrim hrim kha a tha thawkhat tawh hle tih chu a hriat hle a. Tin, kum 1988 vela Otto recording studio chhunga musician ho reng reng kha an hunlai boruak han chhut let pui i la, an lo ‘advance’ hle mai tih hi phat tur a awm lo. Khatih laia musician ho te kha an ni, Zo rimawi lungphum awmze neia lo phumtute chu.

 Lalneihthangi hi rimawi khawvela a sangawizawnpui, guitarist hmingthang pahnih, James B.Ralte leh Rohmingthanga te chuan mi ti zawk zawk a nih loh thu leh a pianpui mihring mizia chu mi zakzum tak a nih thu an sawi a. He hla a phuah pui Ro-a phei chuan, “Mipui hmaa a zai tur thleng hian boruak ngam taka hlenchhuak tura fuih thar fo hi a ngaih chang a awm thin,” tiin a sawi.

 “Min vei ve rawh” tih hla hi Zofate’n engtik lai mahin kan la theihnghilh lo na chungin C.Sanga’n a rawn thar thawh ve leh deuh va. Amaherawhchu, “Min vei ve rawh” ti lovin “Min ve ve la” a ti hlauh mai a, a phuahtute phalna la hmasa lova mi hlaphuah THUPUI lo thlak sak ngawt mai hi khawvel ram dangah pawh a thleng zen zen lo. Champhai tleirawl Henry Lalmalsawma hian a phuahtu Lalneihthangi sak te, Peter C.Lalrinmawia sakte a ngaithla hmasa lo pawh a ni mai thei, style hran deuh hleka sak a duh a nih chuan zalenna chu a nei na meuh mai, a thluk han tih kuai ing euh vel thlengte pawhin a ni thei ang. Amaherawhchu, duh aiin a sa muang deuh mah mah a ni lo maw? A thluk siamtu Rohmingthanga’n Rock beat leh solfa beat hrevek chunga a thluk, a sak dan tur leh a sak ran dan tur (Tempo) thlenga an lo duan chhuah tawh hi anmahni aia kan hre zawk emaw, kan thiam zawk emaw, a nih loh chuan mahni tawka lo tihdanglam ve chiam hi fuh chiah lo mai thei.

 Mi ti zawk zawk lo leh thlang sappui tawng takin, mi ‘cool’ deuh raih mai chuan a mize pui chu a lo ralkhat ngainat ve deuh ni ngei tur a ni, Liverpool Rock n Roll band ropui lead guiterist, George Harison chu a ngaisangin a zai pawh thiam a ti hle tih a sawi a, mi lungleng thei tak a nih thu chu zep lovin a sawi bawk. Tin, a hla phuah ho reng reng te pawh miten sak tlaka an lo ngai ve a nih chuan engti kawng maha a ui loh tur thu a sawi a, mahse, a hla sa thar leh zel turte erawh chuan a hla thu dik takin sa zel thei se a duh thu a sawi a. Henry Lalmalsawma hian a chang thumna tlar hnihna “Nang ngaih i tawna suihlunglen a hrilh vang hian” tih hi sa sualin “hrilh” tih lai hi “silh” a ti palh a, a zia lo hle a ni.

 A tawp khar nan chang hnihna leh chang thumna, thu mawi dangdai zet mai hi tarlang leh teh ang.

 2. Eng dang dawn thei reng hian ka mawi si lo,
    I sakhmel mawi leh anka nem lungdumtu;
    Thinlaiah i cham reng thin lungrunpui,
    Lenna tlang a dang tawnni i awm si lo.

 3. Dawn ve thin ang che maw a riang val hi,
     Nang ngaih i tawnah suihlunglen ka hrilh vangin;
     Suihlung herin ka ring lo che mi u,
    Leng dang tangnem zawng bel lul suh aw, Thuampui.


C. Lalṭhazuala,
Columnist, www.tleirawl.in





TLEIRAWL
www.tleirawl.in
E-mail:  admin@tleirawl.in

Previous
Next Post

No comments:

Thanks for your comment.