KEI LE KA THAWPUIHAI B.J.P A KAN LUTNA SAN




Hmar mipuihai beidawngna tak, H.P.C – Govt. of Mizoram Accord 1994 sukpuitling thei lova umzing le S.H.D.C Interim Council sawt taluo ta hi fe pel dinga hmalakna thu ah M.N.F sawrkar lai khan S.H.D.C Constitution & Conduct of Business Rules 2008 chu 8th. Sept. 2008 khan ei nawr suok a. Hi rules sirsan hin S.H.D.C Delimitation of Constituencies chu 27th. Sept. 2013 khan ei nawr suok nawk a. S.H.D.C Eelection nei dinga ei hang nawr chun S.H.D.C Election Rules 2008 kha siemṭhat a ngai leiin, State Election Office le ṭhangkawpin theitawp suo a buoipui ani hnungin S.H.D.C Election Rules 2017 chu 18th. Sept. 2017 khan eilo nawrsuok nawk ta anih.

Election puong el thei ngirhmuna ei ngir lai mek in, ei unau, H.P.C (D) hai le Mizoram sawrkar inbiekna zawnah inremna thuthlung a thara ziek dinga inbuotsaina anhung nei ve ta a. Chu boruok lei chun S.H.D.C election khawm chu nawrzui thei ta lovin inremna an ziek ding chu an min nghak tir ta lem anih. Inremna thuthlung an ziek ding (Draft Memorandum of Settlement) a chun 1994 a H.P.C - Mizoram sawrkar  le inremna thuthlung eilo ziek kha hnawl (Supersede) ning atih ti tawpin an ziek a. Hi thu a hin Hmar Inpui Gen. Hqrs. Inrawina hnuoiah 8th. Sept. 2017 khan Sakawrdai khuoah S.H.D.C area sung khawtina Hmar mipuihai inrawn khawmna ei nei khan, 1994 Accord chu a pumpuia hnawl ei remtinaw thu le Inremna thuthlung an ziek thar ding le thu inbawthuo hai po supersede a, thu inbawthuo ni lo, thu dang hai chu peihawn kher lova sie el thei ani zie hai hril anih a. Chuong angtak chun 1994 Inremna Thuthlung S.H.D.C chungchang po supersede ani khawma, S.H.D.C chungchang nilo, hieng
Hmar Ṭawng Primary level a inchuk ding,
Hmar Ṭawng, Mizoram State Major Language a recognised ani ding,
Hmar Culture Sukhmasawnna, humhalna dinga sawrkara inthawka ṭhangpuina um thei ang ang pek ding,
Sakawrdai ah Civil Sub- Division Office, 30 Beded C.H.C le Sub- Divisional Office dang dang S.H.D.C Area sunga sie ding,
H.P.C Demand Area sunga area siema um ding hi India Constitution, Sixth-Schedule hnuoia humhal tlat ani theina dingin India Constitution Sixth-Schedule hnuoia Tribal Area a rinlut dingin Sawrkarin hma lang atih ti hai hi anih a. Hi umzie hi A.D.C a siem ding tina anih.

H.P.C (D) hai le Mizoram Sawrkar inremna thuthlung hi ei en chun S.H.D.C/S.H.C chungchang chau ani a. A chunga ei tarlang hnam damna tling thuthlung hai hi peihawn kher lo khawma ziek thei nisi, an peihawn kher chun, ei hnam tadinga hlawtlingna nekin channa a kawk ding ani leiin, 1994 Accord kha a pumpuia supersede ninaw rawse ti in, Sakawrdai meeting a chun lungruoltakin kut ei ben tlang ani kha. 1994 Accord ei en chun paragraph 5.4 – 5.9 sung po le tuta H.P.C (D) le Mizoram sawrkar  inremna  thuthlung hi an bawthuo chau anih a. Chuleiin, 1994 le 2018 Accord inkal met lovin “Para 5.4- 5.9 of the 1994 MoS shall stand superseded” ti in ziek el hai sien, ei hnam tadingin natna ding um derlovin ei dam tlang vawng el ding ani vei leh, ei hnam hlawtling pei nading an thikna leia sawrkar tienga thuneituhaiin 1994 Inremna thuthlung a pumpuia an hnawl el ta leiin, kei le ka thawpuihai, H.P.C Accord 1994 bawzuia S.H.D.C enkawl mek tu hai le Hmar hnam damna ding ngaituo tuhai hin, kan sirsan tak H.P.C Accord 1994 a pumpuia an hnawl ta si leiin, a hnawltu Congress(I) sawrkar thlawp zingna ding san umin kan hriet ta nawh a, H.P.C anga hang nawr dingin ei khata umzie nei thama hma la thei ngirhmunah ei ngir ta bawk nawh a, Political Party dang bel ding ei ngaituo chun, Congress, MNF, ZNP chenin eilo bel ta hlak a, a tawpa chun vawisun a ei ngirhmun hi ei tlung chau ani bawksi leiin party dang laka chun bei a dawng zo ta a. Chulaizing chun, B.J.P hotuhai leh remchang taka inbiek pawna kan nei thei a. Mizoram State B.J.P hotuhai bakah North-East le Central B.J.P hotuhai mi pathum leh inbiekna kan nei zui thei ta pei a. Kan inbiekna enga chun B.J.P hratna hmangin H.P.C Accord 1994 sukpuitling thei anih ti hi kan hmu chieng leiin nghak khawtlai lova B.J.P zawm hi kan thaw ding makmaw a ngaiin kan zawm ta anih.

“H.P.C Accord 1994 supersede anitah” anti zan (2nd. April 2018, HPC (D) Accord signed zan) khan, in thei der lova mitthla le ka ngaituona a inlanghai chu hril seng annawh. Kei a ang bawka inpui theilo khawpa ei hnam chungchang invawitu H.V.C Returnees hai le mi dangdang phone call ka dawng deu zut el bawk leh, insim derlovin ka meng khawvar ani tak ie. A zinga inthawkin ka thawpuihai leh nguntaka ni iemanizat sung kan ngaituo hnungin inhawk lei ni der lovin, mi thenkhat mi dem le an mi rel ding hrezingin hmai ṭim sawk a BJP zawm dingin thuthlukna kan lo siem ta anih. Hi thil thaw ding hin ieng dang khawma a mi nawrlui nawh a, Hmar hnam hmangaina le hnam tadinga Hringna inhlantu hai le vawisunnia Hmeithai Fahra tamtak baka “ THI LEH RUOM KHAT AH DAM LEH THLANGKHAT AH” kanti puihai ngirhmun kan en hin, kan tlawmngaina lungril sipliem hin, thisen in ami ko na chu dawnin kan thaw anih. A tirin mi ṭhenkhatin la hrethiem phaknaw hai sienkhawm a rasuok an hmu pha la hrethiem tho antih. “ The End justifies the means”.

BJP zawm dinga thu tlukna siem thei ngirhmuna mi ṭhuoitu ngaidan le thlirna tlangpuihai chu:

Mizoram MLA election 2018 a hin, Congress(I) sawrkar thei dingin an lang tanawh.
Anlo sawrkar zui pal hlau khawma Central hratna hmanga nawr theitu ei ni tho ding anih.
Congress an sawrkar tanaw lem chun, vawisunnia a zuituhai hrilhai ruola ei renga hrilhai el lo dingin, ei hmabak lampui ngaituo theitu ni dingin B.J.P eilo bel hi lo theilo anih.
State danghai MLA election result ei thlir chun, Manipur, Nagaland le Meghalaya hai angin B.J.P party a inthawka a tling sun hai thuneina sawrkar Mizorama khawm hin a pieng ring a um tlat anih.
Chuong anga non-Congress sawrkar B.J.P party thuneina a pieng vai chun, MLA tling inla, ei hlut ding zie le ei thawthei ding zie chu hrillo a hmang anih, tlingnaw inla khawm thuneitu pawlah ei ṭhang ve hrim hrim ding anih.
Mizoram a hin ieng party khawm inlal hai sienla, an thuok lakna chu Central sawrkar anih a, chuleiin, ei Accord bawzuina kawnga hin, B.J.P bêl hin baw ṭhel a um theinaw tak anih.
Vawisun BJP party in Hmar, Chakma, Mara, Lai le Bru minority hai an mi hrietfuk ngawi ngawia, ei thil dithai an ngaiven emem nasan hi Mizo nawlpuiin BJP an la zawm naw lei anih a, buoipui khawpa Mizo nawlpuiin an zawm pha chun, a hranpa takin ngaisak nita bik naw mei nih. Mizoram boruok thlirin kum nga (5 Yrs) dang anvawi nawk pha chun BJP lientaka a ngir thei ring a um leiin tulaia an mi ditsakna hi ei tading chun Last chance anga ngai thei anih.
Party danghai tading khawmin H.P.C Accord 1994 sukpuitling hi inthlahrungna ding umin an lang nawh. Hmar haiin lungril lientak puta Sinlung Hills einei hi A.D.C a an mi siempui vat chun “Hmar feeling” tia an theida tak hi re vat ata Mizo hnathlak inpumkhatna um lem atih. Chu nilovin, a dipral zawnga Sinlung Hills Councila mi sie sawng an tum vei chun Hmar feeling nasa lem cho suok pal thei anih ti hi Mizo hnathlak inpumkhatna dittu taktak hai chun an hmu phak anih. Chuleiin, H.P.C Accord 1994 Para 6.1 ṭhinzui hi Hmarhai tading khawma inthlahrungna ding a umnawh. Mizo nawlpui tadinga thil ṭhalem tamtak a fun ve tlat anih.
Sinlung Hills area mipuihaiin ei thil dittak A.D.C hi H.P.C Accord 1994 Para 6.1 in a hril, a thuthlung zieka um hi pek nilovin ei nawr dawk anih a, a sukpuitlingna ding khawm hi pek nilovin ei nawr dawk zui lem ding anih. Pek ding anga ngaituhai an bei dawng ta sienkhawm, nawr dawk chi ani lemzie hre tuhai ei bei ala dawng nawh. B.J.P sawrkar hrattak hin, indikna  (Justice) hmanga A.D.C chu ami la siempui ei ring tlat anih. Chu ding chun a sungrila inthawka a nawr theitu ni tumin ei lutchil lem anih. “Nations by themselves are made”.
BJP sawrkarin India rampuma hma alak dan ei hmu a, mimal le rampum hmasawnna (Development) hi a hma the lientak anih. MLA an la nei ngainawna hmun, Mizoram a lem hin chu MLA aneina hmasataka hang ṭhang hlau el inla, B.J.P MLA biel an ditsak dan ding ei hang ngaituo hin, a biel mipui ninuom a um takzet anih. Vawisunni a Congress Minister biel eiti hi chu neptak ning atih.
Mizoram State BJP Manifesto ei thlir chun Kristien ṭhatak le B.J.P ṭhatak eini kawp theizie chieng takin ei hmu thei anih. A thuhrimah, Congress bulpui tieng le B.J.P bulpui tieng chu Hindu tlimpui vawng annih a. Christien Congress a um thei chun, Christien B.J.P ei um theinaw nasan ding a umnaw ti hi mi pangaihai thlir dan anih.
B.J.P in ei sakhuona le ei ram le hnam tadinga thil pawithei lo thaw tum pal sienkhawm, party dang Seal hmanga dodal nekin B.J.P seal bawk hmanga dodal chu hlawtling lem ata, thil ṭha thaw dinga nawr ding khawmin party dang rawl nekin B.J.P rawl bawk ngaithlak ni lem atih ti hi thudik umsa anih.
H.P.C huonga khawm, Hnam pasalṭha haiin hnam tadinga tlawmngai insuoa Silai an put ngam chun, hringna inhlantuhai thisen man - a zieka umta hnung ṭhin dawk ding hin iengleiin am B.J.P Flag put ngamnaw ngawt eita ti hi kan ngaidan nghettak anih.
Indiklo taka H.P.C Accord 1994 a pumpuia an hnawl el hi indikna (Justice) hmangin ei la challenge ngei ding anih ti hi kan ngaidan anih.
Hmar mipuihai in State Act hi ei ngai ropui hle ni in anlanga, Act hi ṭha eiti ruolin a sunga thuziek lem kha ei belchieng ding le ei ngaipawimaw ding lem chu anih. H.P.C in A.D.C Act a beisei chu State Act nilovin Parliamentary Act anih a, chu chu B.J.P hratna hmanga thaw thei anih.

Hieng ngaidan hai hi lungrila vawng zingin, Sinlung Hills mipuihai thil dit sukpuitlingna dinga lampui umsun anih tiin B.J.P kan lo zawm tah anih a. Kan inpekna lungril hi mi hrethiempui inla, ei Hnam hratna le Inthuruolna zara MLA siem dingin,  ṭumkhat nanana chu khaw he, ka Ram le ka Hnam tadingin ka vote hei thlak veng katih tiin, mani Party nina ngaipawimaw lem lova, Hnam lei chaua B.J.P vote seng dingin ei in ngen nghal anih.

A tawptaka chun hi hi lungrilin vawng zing eitiu. Sakawrdai tlanga Hmar Inpui Gen. Hqrs inrawina hnuoiah ei unau H.P.C (D) hotuhai leh kokim taka Draft MoS ei thlir tlang khan, 1994 Accord le 2018 Accord inkal tir lova, a ṭhuizawm dan ding lumgruoltaka ei rel khan, hnam ei hmangai seng, hnam tadinga thilṭha ei dit seng ti a suk chienga, lungruoltaka ei dit dan ei rel ang nilova 2018 Accord mi ziekpuitu hai chu midang nilovin Mizoram sawrkar thuneitu hai annih ti a chieng thei bawk anih. Chuleiin eini le eini insawiselna ding san a umnawh. Sakawrdai a ei ṭawngkam hai kha hre zingin “ HMAR LE HMAR INDO MAWL RAWHAI SE ” ti a anmi thawlui pui khawm ani lem hlau el thei a. Chuleiin, fimkhur eita, ei hnam sunga insawiselna le indona hi suk tawp dai eita, ei thilthaw seng hai hi hnam tadinga a ṭhatna lai seng inhrietthiempui ei ta, siemṭhat ngai siemṭha dinga kan hma lakna zawna hin inlungruol nachang hre ve thung ei ta, Hmar politics vawrtawpna dinga S.H.C. an mi pek hi bulṭan tharna in hmang pek lem eitiu. Hi ngenna hi hnam hmangaituhai chun ei pawm thei seng ka beisei. Pawm thei lova rawi bik nei tuma an hrilsiet zawnga hmalatuhai chu mipuiin en dan tawk nei el eitiu.

Ka lawm ie.



   Ram le hnam ta dinga inthawpui

                                                                               
(HMINGCHUNGNUNGA)
         Ex-Chairman
Sinlung Hills Development Council,
    Hqrs. Sakawrdai, Sinlung Hills,
             Mizoram.


Previous
Next Post

No comments:

Thanks for your comment.