NUNPUI

Ziaktu: Tluangpuia hilthang

columnist, www.tleirawl.in

                      2002 YMA General Conference Khawzawl a neih an tiak meuh chu ka lungleng lutuk hi awm ngaihna pawh ka hre mang lo a. A chhan chu ka rilru a thi tawh ngai lo tur Nunpuii ka hmelhriat tanna a nih vang a ni. A mah avang chuan Lalngengpuii cassette ka lei phah a. Nunpui tih hla ka Rewind tlut tlut mai thin kha a ni a. Ka rilru in kha thu kha la ziah ve tur a ni ka ti fo a. A Nunpuii ber in a lo chhiar fuh chuan ka zak dawn em a ti khan ka ziak ngam thin lo a. Chutih chhung in a hla phuahtu ngei Pu C Lalthazuala'n a phuah chhan dik tak, lungrun em em mai in a rawn ziak chhuak a. A thu ah ka lo la cheng deuh nge, hritlang ni mang si lo in ka in sut ka in sut ta mai a. Ka thuziak mi in an comment a lawm viau si, mi thuziak erawh comment thatchhe tak hi ka ni thung a. Nupuii hla lo chhuah dan kan chhiar zet chu ka comment chiang kher mai.
                          I hla hmang hian ka tleirawl chhuah thil tawn ziah ve ka lo rilruk thin a. Ka tum chhung in a phuah chhan dik tak nen i rawn tarlang ta si a. Ka ziak ve ngam dawn ta lo a nih hi ti in kan comment a. Ziak rawh ziak rawh a pawi reng reng lo, a story pawh a hrang daih ang a sin. A hla kha a in ang a ni mai a min ti a. A phuahtu ber in chutia min ti chu ka lawm kher mai. A tih pum dan tur kawng chu kan zawng nghal char char a. Thungaihnawm Huang a kan writer tha ber mai, R Zonuna RL in thiam em em leh hlimawm em em mai in, Thingtlang ah Thingtlangler tih a rawn ziak a. Thu leh hla lam a kan zoram chhuanvawr in, Aizawl ah Aizawler tih lo ziah tawh zul zui nimahse, a Original ai a a nep na a awm chuang lo a. Chungte ka thlir chuan keini ang chuan, a phuahtu meuh ziah chu ka pha dawn lo tih a chiang reng a. Rilru a chakru viau si in ka zamru viau mai a. Khawnge mi chhiar a hlawh lo pawn, kut leh mit kham tal ka hlawh dawn a lawm ti chuan kan ziak ve leh hnuhnawh ta a ni.
                         2002 kum chu sikul ka chawl ta bawk a, thil han tih tur em em hi ka nei lo a. Chu chu remchang ah an hmang nge, YMA Section Secretary ah min thlang ta mai a. Kum lam a la naupan chu thu hran, eng pawl ah mah hian OB chu sawi loh, committee member tak ngial pawh ka la ni ngai lo a. Chutia Section Secretary kan ni ve ta chu ka huphurh khawp mai a. Kan thianpa pakhat leng u ve lam tawh hian, YMA hruaitu nih chuan Conference te hi kal thin tur a nia min han ti zui a. Secretary ka nih atang a thlahnih na vel lek ah chuan Group Conference Hortoki ah a awm nghal a. Chutah chuan riak a khawmpui ka kal na hmasa ber ni turin ka zuk kal ve ta nge nge a.Chu chu atawp na a la ni mai lo, October thla a YMA General Conference Khawzawl a awm tur ah, nang han kal leh mai la ti chuan Rorel palai ah min ruat ve ta mai. Kum sawmhnih kan tling ve cha cha chauh a ni a. Tleirawl rilru la reh kim bik em em lo nen, YMA Conference kal e ti lo hian, kan hmingchhe haw viau mai ang tihte pawh a hlauhawm rum rum a.
Kan branch atang chuan Rorel palai hi mi pathum kan kal a. Kolasib Joint YMA zaipawl member pakhat, an zai dawn avang in a kal bawk a. A hran a Motor han hmang turin kan tlem bawk si a. Joint YMA zaipawl chuan na Bus ah chuan kan tel chho ve ta a. Chu chu Nunpuii ka hmelhriat tanna hmasa ber a ni ta a ni.
                      YMA Conference kal tur ta chu Bus chhung ah pawh Ram ngaih hla hlir kan sa a. Kan veng atang a Zaipawl a tel nula pakhat thutpui chuan ka mit a la ta hle mai a. A thutna lam chu ka lo melh leh vung vung mai thin a. Kan hre chhuak thut chuan leh lam kan hawi san der leh rih thul.  Bus chhung a an zai leh hlim nui ri te chu chuan ka beng hi a verh var mai a. A chang leh zaipawl member mipa te nen chuan an han in fiam a, an han nui uar uar mai bawk a. Chung kan hmu te chu ka rilru hian a lo thik em em mai a. A hmelhriat pawh ka ni lo a, kei lah in ka hriat ngai lah a ni zeng lo. Bus chhung a ka hmuh thar ve chauh, vawikhat pawh ka la biak loh kha a ni a. Mipa ho nen an han nui ho te chu ka lo tum bar a. An hriat lem loh chuan leh lam te kan hawisan deuh ngat a. An ni lah chuan ka tum tih leh ka hawisan tih te chu an hre lo nasa mai a. An nui ring ang tawlh tawlh mai bawk a. A tawp ah a thutna lam tlar ah bawk ka mit chu a leng phei leh nge nge thin.
                      Tlai dar li vel ah tluang takin Khawzawl chu kan thleng ta a. Kan thlen in tur ah min han sem sang sang a. Kei pawh kan Branch atang a palai ve pakhat nen chuan kan thleng dun a. Zan lam chu kan chauh deuh avang in Pandal ah pawh kal lo in kan mu nghal a. A tuk ah nileng in rorelna ah kan thu a. Ka rilru chuan Pandal lam pang vantlang Inkhawm a hre reng a. A chhan chu kha nu zaipawl a mi, ka rilru a awm reng mai chu a kal ka rin vang a ni. Rorel kan han zo a, ngui tawk in thlen in lam chu ka pan a. Ka thianpa chuan vawin kan thu nileng zak mai bawk si a, zan in pawh pandal lam chu kal lo leh mai ang hmiang an ti a. A ruk chuan ka kal chak tawh khawp mai a. Kal pui tur thian nei lo nen, pandal awmna ka thlen in atang in a hla bawk si a. Lungawi zan lo chuan ni mai e kan ti ve ta ringawt a. Kha zaipawl nula kha ka hmu dawn lo chu a ni leh ta phawt mai a. Ka khua chu a har ru veng veng mai a.
                    A tuk zing ah chuan hma tak ah tho in, khawchhung vel kan fang kual a. Tan chuan kan Branch atang a Zaipawl a tel ve te nen chuan kan in hmu ta nawlh mai a. Kan han in hmu thut mai chu ka phur khawp mai a. Mahse Bus a a bul a thu nu chu a tel ve ta hauh lo mai. Ka phurna pawh chu a reh zo leh ta vek a. A thiannu chanchin han zawh lah chu ka ngam teuh bawk si lo. Nimahsela thungaihnawm deuh mai pakhat a sawi ta hlauh mai. Vawin ah kan zai dawn a, zai zawh a khawchhung fan kual pah in leng ila, ka thiannu pakhat ka rawn sawm tel ang. Tumah hmelhriat han lenkual pui tur kan nei ve bawk si lo a ti a. Aw le in duh phawt te chuan kan han ti let ve a.
                           Chaw eikham chuan pandal lam ah kal tur chuan kan in siam ta sawk sawk a. Ka rilru ah erawh Joint YMA zaipawl zai zawh a len chiah a awm thung a. Inkhawm an han tan a, an item vel chu ka rilru ah pakhat mah a lut lo a. Kan khaw YMA zaipawl zai chiah chu ka rilru in a helh kham a. Ka lo hmanhmawh lutuk nge an zai har chu kan ti mai mai khawp a. A tawp ah chuan an lo ding chhuak ve ta nge nge a. Phur tawk chuan kan dak chhuak nghal a. A tlar hma a nula ho chu kan mitmei phei ta char char a. A sir ber dawttu ah chuan ka mi zawn ngei mai chu kan va hmu ta. Kan hmu chiah chu ka hlim em em ringawt mai a. Kha tih lai khan chik tak a min lo entu chu awm se, he pa chu tlem tham then ve deuh a ni maw te pawh min ti tawk an awm mai thei a ni.
                      An zai zawh hnu rei vak lo ah chuan pandal sir kan in hmuh na tur a kan tih ah chuan ka thianpa nen chuan kan han chhuak dun ta a. Ka phur lutuk chu ka za cheng mai a. Rei vak lo kan nghah hnu pawn an la rawn chhuak thei lo. Lenpui tur dang an lo nei leh zawk nge, an lo la chhuak lo ve hrim hrim tihte chu ka ngaihtuah hman a. Lo chhuak ta pawh ni se tu a thiannu nge ni ang, bus a a thutpui pawh kha a ni lo thut thei a. A nih loh phei chuan ka leng ve peih kher ang em tihte chu ka in zawt nasa ta mai a.
                       Chuti rei ve tawk fang kan nghah hnu chuan kan hawih loh lam atang chuan min nghahna a rei tawh awm hi an rawn ti ta a. Kan hawi let chu kan veng nula leh Bus chhung a a chuan pui ngei mai chu an lo ni a. Ka hlim in ka va han zam nasa tak em. Rei hran lo e, pandal chhung a lum bawk sia zun ram thiar pah in kan chhuak hma deuh hrim hrim a kan han ti a. A nih chu zai zawh ve leh a chhuah kha a mawi bawk si lo a, a kuang kan han awm deuh a lawm maw le an han ti a. Khawzawl khua fang tur chuan pandal lam chu kan chhuah san ta a.
                      Kan thian nu chuan Tluangpui hei ka thiannu hi Nunpuii a nih hi, kan zaipawl member zing a mi chu mi kha mi veng chu a nia. Nunpui hei Tluangpuia a nih hi kan Branch chhung a Section pakhat pakhat Secretary zawng lai ngat a nih kha an ti chu ka lo lai nasa mai a. A mipa zawk ka ni bawk a lai em em mai chuan ka kut chu kan phar chhuak a. A taksa ka tawnna hmasa ber ni tur chuan kan chibai ta hram a.
                   October thla pawn chhun lam ah chuan Khawzawl pawh a la lum viau mai a. Taxi hman chuan a to kan rin bak ah, duh duh na ah kan tei hawi thei dawn si lo a,  ke hlir chuan kan kal ta ngat ngat mai. Khaw lum nen kan hah bawk si a, thlan pawh a chhuak nasa kher mai. Nunpuii kan va en phei chu a chal vel chu a lo thlan hluam mai a. A biang erawh chu a lo sen tai hlar thung a. A thlan kar a a biang sen tai tak mai lo kan hmu chu, duhawmna zawng zawng i lo nei a nih hi ka ti rilru vawng vawng a. Khua te an lo tlai bak ah ka thiante in ah chaw ei chhuak tur ka ni a. Haw lam zai kan rel ta a. Leng ho e ti lo chuan ka be tha ngam vak lo nen kan in be tlem hle mai a. A mipa zawk pawn be ta chu a ti nge a ni pawn min be vak chuang lo a. Kan leng ho kha a ni deuh tawp mai a ni.
                      Chu ti chung chuan a nuam ka lo ti deuh nge, ni tla tur chu kawl lam pawh a lo sen phut tawh mai a. Zan lam Pandal a in hmu tur chuan kan han in mangtha ta rih a. An kal liam tur chu ka thlir a, tlai loh tur aw zan lam chu an rawn ti a. Chu mi an rawn hawi let ni tla tur in Nunpuii hmai a chhun sen no chak mai leh thlifim rawn thaw in a sam an leng phe suai mai chu a va han mawi chiang tak em. In be tam lo mah ila in mangtha na hlimawm tak ka thinlung ah erawh a ni miau si a.
                         Inkhawmpui tiak zan leh khawmpui chhung a zan lam kan tel awm chhun ni tur in Pandal lam chu tlai chaw eikham chuan kan thian dun chuan kan pan ta a. Kan leng haw tlai chu thu hran, mi in ah chaw ka ei chhuak nen kan tlai deuh hlek tawh a. Inkhawmpui tiak zan a ni nen mipu pawh an tam bawk a. Pandal chhung chu an khat vek tawh a. Pandal pawn thutna an dawh belh ah chuan kan thu tlang ta a. A tawp zan tih tak ah zaithiam zai turte pawh chutih lai a Mizoram dung leh vang a lar lar an ni fur a. Chutiang chu mi mahse ka piah piah leh a thu chiah chu ka rilru ah a awm a. Ka rilru a awm in in hnaih viau mah ila ka be tha ngam der chuang si lo. Chu tah Lalsangluia Renthlei a rawn zai ta. Thlang sappui lanu ka ngai nem le, Thlang kawrvai lanu ka ngai bil lo, Lianchhiari sakhmel iang a zozam par mawite, Zo hnahthlak lanu nang ngei hi ka thlang ber che an rawn ti zet chu ngam leh ngam lo in Nunpuii lam chu ka va hawi phei a. A ni chuan ngaihnawm tih hmel zet hian stage lam chu a lo thlir deuh deuh mai a. Chu mi kan hmu leh zet mai chu ka thinlung chhung ril chu Nunpuii ah chuan a tuiral tak meuh meuh a ni.
                        Khua pawh a lo tlai cho a, ban pawh a lo hun chho dawn tawh a. Chhawrhthlapui pawh chu zan lal nu a nih na in hre tak in Pandal chhak lam ah chuan eng em em mai hian a lo chhuak bawk a. Kan ban hla tur a ni bawk a ti chuan ding chung chuan kan han in kai kual a. A in kar thlak in mipa leh hmeichhia awm ang kan ti a. Nunpuii chu ka bul ah chuan a rawn ding a. A vawi hnih na atan a kut chu kan vawn sak leh ta a. In kaih kual a su dual dual chung chuan Aw i eng kan tan a tawi lua e, Aw i eng kan tan ti sei leh rawh Aw hun lawmawm aw vullai hun tawi te, Rianghlei naufa ang ti nui leh rawh ti chuan kan Conference chu kan thlah liam ta a ni.
                       Conference tiak in kan khaw lam ah kan han haw ta a. Veng khat nih loh chu thu hran kan veng a lo in hlat deuh bawk nen, Nunpuii chu ka hmu ngai ta miah lo a. An veng te chu hre mah ila va rim te kha chu ka ngam lo na sa mai a. Engemaw chhuan lam awm se an veng ah ka va ti thei tak. Kum lam la naupang nen ka lung hi a leng em em mai a. Lalngengpui Audio Cassette kan lei a. Nunpui tih chu ka chhung ril zawng zawng nen kan sa a. Ka lo tui lutuk hi ka duh ai in tawi ka ti fo thin. Kan rewind a kan ngai thla leh a, chuti hlir chuan Nunpuii ka ngaihna chu mahni in kan lo tuar tlawk tlawk mai a ni.
                       2002 kum a liam a, 2003 kum pawh a liam chho leh ta tep mai. Nunpuii erawh a hma ang em em ni tawh lo mahse, ka thinlung ah erawh a thi thei meuh lo chu a ni. Tumkhat chu Buhfai Retailer kan nih avang hian bank a pawisa deposit na tur Treasury ah challan ka nghak a. Chutia office varanda a ka thut lai chuan ka rilru ah Nunpuii a lo lut thut mai a. An veng lam hnaih a ni bawk a, ka challan a la chhuah hmel si loh nen va leng ve tawp teh ang ka ti ta a. An veng lam pan chuan ka in khalh phei ta a. Kawng sir a dawr pakhat ah chuan an in awmna awm vel kan zawt a. Khu lai khu a nih khu ti in min han kawh hmuh a. An in kawt ah chuan ka bike kan dah a. An kawngka pui chu chhung lam ah a lo in kalh a. An awm tih chu a chiang a, mahse kawngka han kik chu ka huphurh leh ta khawp mai a. Han haw leh ngawt lah ka phal chiah tawh bawk si lo. Zam em em mai chuan kan han kik ta nge nge a. Lo lut rawh hi an rawn ti a, kan lut zui ve nghal a. Nunpuii a awm maw kan ti a, Aw awm e choka ah thingpui a lum lawk a nih kha, kan han ko ang e lengthu rawh thingpuite kan in dawn nia an lo ti siam siam a. Nunpuii chu an han ko ta a, an lo phei chu rawn nuih var var pah chuan, Ah Tluangpuia engtin nge kan in te i rawn hriat zawk, rawn len ve thin tur a lawm, i va rawn leng duh lo em em an rawn ti nghal a. Treasury ah challan ka nghak a, in veng a hnaih bawk sia mi ka zawt chawp a ka rawn leng ve ta tawp a nih hi ka ti a.
                     Leng reng rawh hei thingpui te kan in dawn nia, i lo leng duh thin bawk si lo. Thil engemaw hrilh tur che ka nei a ti a. An sawi chhunzawm nghal a. Thla thar hian Aizawl ah pasal ka nei dawn a, i lokal ve thei awm si lo a, min thlah na hun ah tal chuan i lokal ngei ngei tur a ni min ti ta mai a. Chu thu kan hre zet mai chu ka thinlung chu chemte a vih ang mai hian a na a. Lang lo tur erawh chuan kan theih ang tawk chuan ka in sum a. Nia ka lo tum dawn nia, engemaw rokhawlhna dang ka neih loh chuan kan ti ve ta hram a. Eng ang mi nge ni a kan ti zui leh ta hram a. A fel chu a fel ve ang reng khawp mai. Sawrkar ah hna chhe te a nei ve bawk a. In ngaizawn pawh kan in ngaizawng rei lo. Pasal neih la hma bak tho tho ka tia ka ti ve ta tawp mai. Nang lah chu i lo leng duh mang si lo a min han ti zui a.
                     Chu thu kan hria chu min fiam na nge a rilru in min lo duh ve deuh niang tih te chu ka ngaihtuah nasa ta mai a. Thingpui te ka in zawh hnu chuan ka haw ta a. In kan haw chu ka tlai chaw ei pawh a tui thlawt lo a. Khua pawh chu an thim chiang ta deuh a. Thla lah chu la bial chiah lo mah se, a a eng em em mai a. Ka lungleng lutuk chu pawn ah chuan ka chhuak a. Ka kawt a Serthlum kung ah chuan ka lawn a. Thla eng chu lungleng em em mai hian ka thlir a. Kum kal ta Khawzawl YMA Conference chu ka ngaihtuah let a. Khawzawl khua fang a kan in zui hnak hnak lai te mitthla ah a lo lang a. Conference tiak zan thla eng hnuai ah, in kai a kan sawi dual dual te kha nimin ang lek ni hian ka hria a. Thla eng lah chu a la pangai reng chu a ni si a. Nunpuii eraw danglam in pasal a nei dawn chu a ni ta si a. Kha tiang ang em a ka lung ti leng tu ni si kha, ka hmel leh dinhmun en in ka phu thlawt mai bawk si lo. Khawdang ah pasal nei in an awm dawn chu a ni a. Vawikhat mah ka ngainat thu hrilh loh in ka thlah liam a ngai ta chu a ni si a.
                         Conference haw hlim a ka lunglen chang apiang a ka ngaih thlak ziah hla chu ka rilru ah a lo lut nghal vat a. Nunpuii pasal nei tur thlah nan mittui tla zawih zawih chung chuan kan sa a.

Mahriak awm khaw har chang in
Ka dawn thin sakhmel tha i
Tawn leh ni her si lo maw
Lenna tlang a dang ta si
Chutin ka dawn ka dawn thin
Kan nunhlui lungrual a lenlai ni te
Han dawn ve thin tak che maw Nunpui

Kha leh chen sul ang zui a
Lenna zawlkhawpui mawi ah
Suihlung rual a len lai khan
Zawlkhawpui lanu leng zing ah
An awm lo nang chhing zo tur
A ngur nun ka iang lo a pawi ber mai
Chutin i tan ka tling zo lo maw

Ka hlan lo che biahthu D
Ka thinlung luah tu ber
Zaleng zing ah ka thlang che
Mahse maw rairah riang val hian
Biahthu hlan che ka zuam lo
Mahse Nunpui, i parmawi leng dang tawn ah
A uai mai tur ka dawn ngam si lo

A ngur nun ian loh vang mai maw
A riang val a thinlai na hi
Engvang kher nge maw ka tawn che
Aw luah lo tur di nui mawi
Hei hi maw an sawi phu loh di zun a uai chu..